Nowi specjaliści dostępni bez skierowania – kto znalazł się na liście?
Jak zapowiada Ministerstwo Zdrowia w 2025 roku pacjenci zyskają możliwość bezpośredniego zapisania się na wizytę do trzech kolejnych specjalistów w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Będą to:
• psycholog,
• optometrysta,
• lekarz medycyny sportowej.
Dotychczas wizyty u tych specjalistów wymagały wcześniejszego uzyskania skierowania od lekarza rodzinnego lub innego specjalisty. Planowana nowelizacja ustawy zniesie ten obowiązek, co w praktyce oznacza uproszczenie ścieżki pacjenta i skrócenie czasu oczekiwania na pomoc.
Dlaczego zniesiono obowiązek skierowań?
Celem nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych jest usprawnienie funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej, zwiększenie jego dostępności i zmniejszenie kolejek do specjalistów. Ministerstwo Zdrowia uzasadnia, że w przypadku psychologów podobne rozwiązanie funkcjonowało już w czasie pandemii COVID-19, kiedy to pacjenci mogli korzystać z konsultacji bez skierowania, co znacznie poprawiło dostęp do wsparcia psychicznego. Co więcej, skierowanie nie jest wymagane do lekarza psychiatry, dlatego podobne rozwiązanie warto przyjąć w przypadku psychologów. Z kolei optometrysta ma kluczową rolę w diagnostyce wad wzroku i dobieraniu odpowiedniej korekcji – szybki dostęp do jego usług odciąży okulistów. Natomiast lekarz medycyny sportowej nie powinien wymagać skierowania, ponieważ potrzeba konsultacji często wynika z deklaracji uczestnictwa w zajęciach sportowych, co trudno jest formalnie zweryfikować w podstawowej opiece zdrowotnej.
Psycholog – wsparcie na wyciągnięcie ręki
Wprowadzenie psychologa do listy specjalistów dostępnych bez skierowania to kluczowy krok w stronę poprawy zdrowia psychicznego Polaków. W dobie rosnącej liczby przypadków depresji, zaburzeń lękowych czy wypalenia zawodowego, skrócenie drogi do specjalisty jest niezbędne.
Optometrysta – szybsza diagnoza problemów ze wzrokiem
Optometrysta nie zastępuje okulisty, ale może pełnić rolę „pierwszego kontaktu” w diagnostyce wzroku, odciążając lekarzy i skracając kolejki. Konsultacja optometrysty będzie świadczeniem gwarantowanym przez NFZ. Oznacza to m.in.:
• pomiar ostrości wzroku,
• badanie krótkowzroczność, astygmatyzm itp.,
• dobór korekcji optycznej,
• testy widzenia obuocznego
• skierowanie do okulisty w razie potrzeby.
Lekarz medycyny sportowej – szybciej do zaświadczenia
Nowelizacja przepisów szczególnie ucieszy osoby aktywne fizycznie, w tym dzieci i młodzież uczestniczącą w zajęciach sportowych. Dzięki zniesieniu wymogu skierowania łatwiej będzie uzyskać orzeczenie o zdolności do uprawiania sportu, możliwa będzie szybka kontrola stanu zdrowia przed zawodami, a także zostanie ograniczona biurokracja w POZ.
Korzyści dla pacjentów
Nowe przepisy wprowadzają szereg udogodnień dla pacjentów. Warto wskazać na szybszą diagnozę i leczenie, brak konieczności odbywania dodatkowej wizyty u lekarza rodzinnego przyspieszy cały proces terapeutyczny. Nowe rozwiązanie to także mniej formalności, gdyż pacjent nie musi przechodzić przez skomplikowane procedury, co ułatwia korzystanie z opieki zdrowotnej, szczególnie w nagłych przypadkach. Poza tym jest to oszczędność czasu i pieniędzy. Dla wielu osób rezygnacja z konieczności uzyskania skierowania oznacza zmniejszenie liczby dni wolnych od pracy oraz mniejszą presję na system POZ. Nie należy także pomijać kwestii zwiększenie świadomości zdrowotnej. Łatwiejszy dostęp do specjalistów może skłonić więcej osób do profilaktyki i regularnych badań.
Do jakich lekarzy już teraz nie są potrzebne skierowania?
Nowa lista lekarzy dostępnych bez skierowania dołączy do już obowiązującego katalogu. Obecnie pacjenci mogą bezpośrednio umówić się na konsultację w ramach NFZ do następujących specjalistów:
• psychiatry,
• ginekologa i położnika,
• onkologa,
• wenerologa,
• dentysty.
Oznacza to, że po wejściu w życie zmian, lista specjalistów dostępnych bezpośrednio znacząco poszerzy się. Warto również dodać, że to pacjent wybiera placówkę, w której chce się leczyć. Ośrodek może się znajdować poza miejscowością, gdzie mieszka pacjent.
Kiedy skierowanie nie jest potrzebne? Dodatkowe przypadki
Warto pamiętać, że w polskim systemie ochrony zdrowia istnieje szereg wyjątków, kiedy skierowanie do poradni specjalistycznej nie jest wymagane. Dotyczy to m.in.:
• osób chorujących na gruźlicę,
• osób zakażonych wirusem HIV,
• inwalidów wojennych lub wojskowych, kombatantów lub osób represjonowanych, żołnierzom zastępczej służby wojskowej, działaczom opozycji antykomunistycznej albo osób represjonowanych z powodów politycznych lub osób deportowanych do pracy przymusowej,
• cywilnych niewidomych ofiar działań wojennych,
• uprawnionych żołnierzy lub pracowników wojska – w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa,
• weteranów – w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa,
• osób uzależnionych od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych – w zakresie lecznictwa odwykowego,
• osób współuzależnionych: mieszkających lub gospodarujących wspólnie z osobą uzależnioną lub gdy stan psychiczny powstał na skutek związku emocjonalnego z osobą uzależnioną – w zakresie leczenia współuzależnienia,
• osób chcących skorzystać ze świadczeń psychologicznych, psychoterapeutycznych i środowiskowych dla dzieci i młodzieży,
• byłych działaczy opozycji antykomunistycznej oraz osób represjonowanych z powodów politycznych,
• osób, które były deportowane do pracy przymusowej oraz osadzone w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich,
• osób nie mających 18 lat i mających zaświadczenie od lekarza (lekarza ubezpieczenia zdrowotnego ze specjalizacją II stopnia lub tytułem specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii, neonatologii, pediatrii, neurologii dziecięcej, kardiologii dziecięcej lub chirurgii dziecięcej) o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu,
• osób mających orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• osób mających orzeczenie o niepełnosprawności i wskazaniami: konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczność stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Te grupy pacjentów korzystają z przywilejów, które umożliwiają im szybszy i łatwiejszy dostęp do potrzebnej pomocy.
Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?
Nowelizacja ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej to krok w dobrą stronę – zarówno dla pacjentów, jak i dla całego systemu ochrony zdrowia. Psycholog, optometrysta i lekarz medycyny sportowej bez skierowania to nie tylko ułatwienie organizacyjne, ale realna poprawa dostępności leczenia, diagnostyki i profilaktyki.
Ministerstwo Zdrowia planuje, że projekt zostanie przyjęty przez Radę Ministrów w pierwszym kwartale 2025 roku, a następnie skierowany do Sejmu. Po zakończeniu procesu legislacyjnego ustawa ma wejść w życie 14 dni po ogłoszeniu, co oznacza, że zmiany mogą zacząć obowiązywać jeszcze w 2025 roku. Warto śledzić dalsze etapy prac nad ustawą i już teraz przygotować się na zmiany, które mogą ułatwić życie setkom tysięcy pacjentów, ale też wielu lekarzom.
